nicole
Through the looking-glass met Nicole Donkers in de Haagse Spanjaardshof
door Albertus Pieters
In Lewis Carrolls ‘Through the Looking-Glass, and what Alice Found There’ het vervolg op diens ‘Alice’s Adventures in Wonderland’, wil Alice weten wat er is aan de andere kant van het beeld in de spiegel boven de schoorsteenmantel. Het lukt haar daar te komen en de wereld waarin ze terecht komt, lijkt aanvankelijk op de hare, maar dan vol met vreemde, sprookjesachtige figuren en symbolische situaties. Het blijkt zowel een spiegeling van de “echte” wereld als een verdwazing van die echte wereld.
Nicole Donkers’ verzamelwerk ‘Addicted to a certain kind of sadness’ lijkt ook een poging aan de andere kant van het glas te kijken. De titel lijkt een allusie op de onmogelijkheid daarvan. Voor de kijker naar dit werk – en blijkbaar voor de kunstenaar – is er geen sprookjesachtig spiegelland weggelegd. Of is het er toch? Immers, er zijn onder meer verpakkingen te zien waar de vorm van het ooit verpakte nog in zit. Wat er in heeft gezeten, is maar ten dele duidelijk, we kunnen er naar gissen, maar de kleuren van het ooit verpakte kennen we niet, noch kennen we andere kwaliteiten ervan zoals gevoel en geur. In combinatie met andere zaken gaan zij een ander leven leiden.
Neem een combinatie van een doorzichtige verpakking van wat ooit wellicht een pop was. Maar wat voor pop? Het was een zij, want ze heeft een jurk aan. Was het een speculaaspop? Een figuurtje van plastic? Wat zij ook was, naast haar hangt een zak met bloemblaadjes. Hoewel je nog van alles kunt vragen over die blaadjes (van welke bloem? waarom alleen de blaadjes?) zijn ze duidelijk verdord. Is de bloei van het raadselachtige vrouwfiguurtje voorbij? Zoveel is eigenlijk wel duidelijk, ze is immers nog slechts een doorzichtige mal. Ze is niet, ze was, ze is nog slechts een idee. En dat idee wordt versterkt door de blaadjes ernaast.
Overigens zien we links nog in spiegelschrift of achterstevoren “the idea” staan. “Through the looking-glass” bekeken? Als Alice in het spiegelland binnentreedt, vindt ze het nonsensvers ‘Jabberwocky’ geschreven in spiegelschrift. Als ze het eenmaal kan lezen, kan ze geen touw vastknopen aan de inhoud. Vindt de kunstenaar de idee in spiegelbeeld en in letters waaruit het zwart gedeeltelijk lijkt weggebladderd? Of is de idee er juist uit verdwenen of onduidelijker geworden? De idee is van zichzelf natuurlijk al een abstractie. De idee laat zich blijkbaar niet makkelijk vatten en kan spiegelbeeldig zijn.
Het niet makkelijk kunnen vatten van “de idee” keert in feite in vrijwel ieder onderdeel of iedere combinatie terug op de wand. Bij voorbeeld ook in een kartonnen verpakking die van zichzelf nog compleet en ingenieus is. Maar de verpakking was zeker niet bedoeld voor de inhoud die er nu in zit: vier in elkaar gevouwen pakketjes grijnzen je vrij letterlijk aan, zonder hun inhoud prijs te geven.
Nicole Donkers heeft veel zaken in doorzichtig plastic toegevoegd, die als geesten en mystificaties tussen de meer tastbare zaken verwijlen. Als gewichtloze gewichten of fantoominstrumenten hangen zij bij voorbeeld aan de raadselachtige doos boven aan de verzameling.
Er hangt er ook één als een verdwenen titel of de geest van een fossiel onder een eigenaardige combinatie van een schildpadachtige vorm met zes opvallende roze cirkels en een pakje plantaardigheden.
En zo hangen er ook een stel te spoken naast een object met een holle spiegel. Wie daarin kijkt ziet uiteraard de wereld op zijn kop, maar ziet zichzelf en zijn omgeving ook ontkend door een strak kruis over de spiegel.
De gehele verzameling lijkt iedere vastigheid te ontkennen. De hoekige vormen van veelal kartonnen verpakkingsmaterialen krijgen de vreemde vanzelfsprekendheid van rituele objecten, terwijl de doorzichtige plastic objecten alleen maar glimmen in het licht en van een afstandje lijken te verdwijnen in de muur.
Is het “de idee” die niet gevat kan worden? Of is “de idee” gewoon definitief verdwenen in de vreemde objecten en de bollingen van het doorzichtige plastic? Of is de muur een grote, rituele plek geworden waar het gevoel van gemis wordt bezworen? De titel spreekt immers van “sadness” en er zit ontegenzeggelijk een melancholie in het geheel, ondanks het in het licht glimmende plastic.
Net als aan het eind van ‘Through the Looking-Glass’ wordt het raadsel niet opgelost, is het zelfs groter geworden. Maar de droom is helaas verdwenen.
Bertus Pieters
‘Addicted to a certain kind of madness’ is momenteel te zien in de Haagse Galerie De Spanjaardshof in een duotentoonstelling van Nicole Donkers en Annemieke Louwerens. Klik hier voor de details.